مشاوره روانپزشکی نوعی روش درمانی برای تامین سلامت روان افراد است که باید توسط مشاور و دکتر روانپزشک انجام شود. در این روش، متخصص تلاش دارد ضمن شناسایی مشکل از طریق گفتگو در محیطی امن و صمیمانه با مراجع نسبت به کاهش علائم پریشانی (و بالا بردن آستانه تحمل استرس) و مدیریت احساسات و عواطف فرد کمک کند. در طی جلسات درمان، فرد در مورد احساسات، افکار و رفتارهای نگران کننده خود با مشاور صحبت می کند و پزشک متخصص بر حسب تجربه و علامت‌ها راهکار لازم را به مراجع ارائه می دهد به همین دلیل است که اجرای همزمان دارو درمانی و روانکاوی، میتواند سینرژی بیشتری ایجاد کند. مشاوره روانپزشکی برای بهبود و درمان بسیاری از اختلالات خلقی، اضطرابی، شخصیتی و مصرف مواد مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرد (کمانکه نقش سبک زندگی در درمان، خیلی تاثیرگزار است). پزشک مشاور بر حسب تشخیص خود میتواند ترکیبی از روش ها را همراه با مصرف دارو برای درمان بکار گیرد.
آنچه خواهید خواند
مشاوره روانپزشکی چیست و چه مزایایی دارد
مشاوره روانپزشکی به افراد در مدیریت علائم مربوط با شرایط مختلف سلامت روان آن‌ها کمک می‌کند. به این شکل مراجع میتواند با شناسایی و درک علامت‌های بوجود آمده، بر سلامت عاطفی خود تمرکز کند و عملکرد بهتری در زندگی روزمره خود داشته باشد.
این فرایند به افراد کمک می‌کند تا توانایی روانی خود در مقابله با موارد زیر را افزایش دهند:
- حوادث استرس‌زا در محیط کار یا زندگی
- مشکلات ناشی از تروما
- مسائل روحی ناشی از بیماری‌های فیزیکی سخت
- چالش‌های ناشی از فقدان عزیزان
- شرایط خاص سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب
مراجعه به مشاور روانپزشک در نهایت باعث بهبود وضعیت خواب، کوتاه شدن روزهای بیماری، مراجعه کمتر به پزشک و کاهش هزینه‌های ناشی از مراقبت‌های سلامتی می‌شود.
مشاور روانپزشک چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
برای موثرتر بودن جلسات مشاوره روانپزشکی، مشاور علاوه بر تخصص و داشتن تحصیلات مرتبط، لازم است از اطلاعات بروز در حوزه خود نیز آگاهی کامل را داشته باشد. ضمن اینکه داشتن ویژگی‌هایی به شرح زیر از اصول مهم یک درمان موثر خواهد بود:
۱. مجموعه‌ای از مهارت‌های بین فردی را دارد: مشاوران روانپزشک زیرکی خاصی در درک فکر و احساس دیگران دارند. به این شکل که فرد هنگام مراجعه احساس پذیرش، همدلی و توجه کاملی را از جانب مشاور دارد.
۲. مورد اعتماد است: ایجاد حس اعتماد در ملاقات اول، تعیین‌کننده موثر بودن روند درمان در آینده است. یک مشاور روانپزشک خوب، به راحتی از طریق کلامی و غیر کلامی با مراجع خود ارتباط برقرار می‌کند. این ارتباط به شکلی انجام می‌شود که بیمار، مشاور را محرم اسرار شخصی خود می‌داند.
۳. توانایی تشریح کامل علائم و دلایل بیماری را دارد: این ویژگی به معنای توضیح علمی شرایط و احساس بوجود آمده برای بیمار نیست. بلکه مشاور میتواند دلیل احساس بوجود آمده را به زبانی ساده برای وی توضیح دهد. این موضوع به درک و پذیرش بیماری به فرد کمک قابل توجهی می‌کند.
۴. به تهیه برنامه درمانی موثر متعهد است: یک مشاور روانپزشک لازم است بعد از ارزیابی اولیه مراجع خود، برنامه درمانی خود را تهیه کند و آن‌را با فرد در میان بگذارد. این کار با ایجاد حس اعتماد بیشتر بین طرفین، مراجع را نسبت به پیروی از توصیه‌های مشاور خوش‌بین می‌کند.
۵. در برنامه درمانی خود انعطاف‌پذیر است: مشاوران خوب از جلسات درمانی سفت و سخت پیروی نمی‌کنند. بلکه بر اساس روند پیشرفت جلسات و علائم بهبود، خود را با شرایط جدید مراجع در هر لحظه تطبیق داده و سازگار می‌کند.
۶. خوش‌بین و امیدوار است: ایجاد انگیزه به مراجع برای بدست آوردن بهترین نتیجه، محرکی فوق‌العاده در سریع‌تر شدن روند درمان به حساب می‌آید. البته این امیدواری غیر واقعی نیست و یک مشاور خوب می‌داند چگونه بین واقعیت و امید، تعادل برقرار کند.
۷. خود آگاه است: مشاور روانپزشک قدر تفکیک مشکلات خود از مسائل و چالش های مراجع را دارد. اگر جلسات به شکلی پیش روند که مشاور بجای تمرکز بر مشکلات بیمار، به مسائل خود تمرکز کند، مراجع حس اعتماد خود را به مشاور از دست خواهد داد.
آیا مشاور روانپزشک حتما دارو تجویز می‌کند؟
اساس فعالیت مشاوره بر شناسایی مشکل، صحبت با مراجع و گوش دادن به وی است تا از این طریق بار روانی فرد را تخلیه کند. در برخی موارد و با تشخیص مشاور، امکان دارد وی از تجویز دارو برای درمان استفاده کند. البته این موضوع در همه اختلالات و مراجعان به‌کار نمی‌رود، اما بسیاری بیماری‌ها ممکن است نیاز به درمان دارو همراه با مشاوره روانپزشکی داشته باشند.
روانپزشک و مشاوره روانپزشکی چه مشکلاتی را میتواند حل کند؟
مشاوره روانپزشکی برای بهبود و درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات سلامت روان ناشی از چالش های زندگی افراد موثر است. از میان این اختلالات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱.استرس مزمن
۲. مشکل سازگاری با تغییرات چالش‌برانگیز زندگی مانند بیکاری، طلاق
۳. اضطراب و افسردگی
۴. اختلال دو قطبی
۵. تروما و اختلال استرس بعد از سانحه (PTSD)
۶. اختلال وسواس اجباری (OCD)
۷. مشکلات اعتیاد به مواد مخدر و الکل
۸. مشکلات مربوط به فقدان و از دست دادن عزیزان
۹. بیخوابی و اختلالات خواب
۱۰. مشکلات مربوط به روابط
۱۱. عزت نفس پایین
تعداد جلسات لازم مشاوره روانپزشکی
جلسات مشاوره روانپزشکی بر حسب تشخیص در حالت‌های مختلفی مانند درمان انفرادی، گروه درمانی، خانواده درمانی، زوج درمانی یا ترکیبی از موارد انجام می‌شود. علاوه بر این متخصص بسته به شرایط ممکن است به شوک درمانی، مداخلات روانی اجتماعی یا استفاده از دارو اقدام کند. به همین دلیل تعداد جلسات لازم برای آن بسته به نوع اختلال، شدت و ضعف یا پیچیدگی آن و شرایط روحی مراجع از چند ماه تا چند سال متغیر خواهد بود. معمولا در ابتدای جلسه، پزشک متخصص با بررسی سوابق ژنتیکی مراجع در زمینه مباحث سلامت روان و انجام تست‌های خاص وضعیت بیمار را بررسی و در مورد طول مدت درمان اظهار نظر می‌کند.
هزینه جلسه روانپزشکی
تعرفه جلسات روانپزشکی و مشاوره روانپزشکی بر اساس موارد اعلامی از جانب سازمان‌های مسئول هر ساله اعلام می‌شود و مشاور موظف است این تعرفه‌ها را رعایت کند. با این حال عوامل بسیاری مانند تجربه و تخصص مشاور، تعداد و مدت زمان جلسات درمان، فعالیت پزشک در بخش عمومی یا خصوصی متغیر خواهد بود. از طرفی در صورت نیاز به خدمات اضافی بعد از برگزاری جلسات، مانند نیاز به دارو یا آزمایشات خاص این هزینه‌ها افزایش خواهند یافت. در هر حال لازم است هر فرد بعد از شناسایی هر نوع اختلال عاطفی، برای مدیریت و بهبود آن بهترین مرکز مشاوره و متخصصان با سابقه را انتخاب کند.
مراجع:
من دکتر وحیده فتحی واوسری به همراه نویسندگان معتمد، محتواهای مختلف روانشناسی را در وبسایت دلوان، منتشر می کنیم. برای ارتباط بیشتر می توانید با همکاران من در کلینیک ارتباط بگیرید.