اختلال خودشیفتگی (بیماری توهم خود بزرگ بینی) یا شخصیت خودشیفته؛ درمان، علائم

اختلال شخصیت خودشیفته (بیماری توهم خود بزرگ بینی) نوعی بیماری روحی است که در آن افراد دچار توهمات خود بزرگ‌بینی می‌شوند. نیاز عمیق به توجه و تحسین بیش از حد، روابط آشفته و عدم همدلی با دیگران از جمله نشانه‌های این بیماری می‌باشد. آن‌ها نشان می‌دهند که اعتمادبه‌نفس دارند، اما در پشت این نقاب اعتماد به نفس شدید، عزت‌نفس شکننده‌ای نهفته است که در برابر کوچک‌ترین انتقاد آسیب‌پذیر است. اختلال شخصیت خودشیفته باعث ایجاد مشکلاتی در بسیاری از زمینه‌های زندگی مانند روابط، کار، مدرسه یا امور مالی می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته در صورتی که به آن‌ها توجه کافی نشود و تحسین موردنظر آن‌ها صورت نگیرد، ممکن است به طور کلی ناامید شوند. این تحسین‌ها باید دقیقاً همان چیزی باشند که خود آن‌ها انتظارش را دارند و نه کمتر. آنها ممکن است روابطشان را پیوسته نگه ندارند و دیگران هم از بودن در کنار آنها لذت نبرند.

علائم خود شیفتگی (بیماری توهم خود بزرگ بینی) و فرد دچار به اختلال شخصیت خودشیفته

علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت خودشیفته و شدت علائم متفاوت است. افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند:

1. یک احساس اغراق‌آمیز درباره اهمیت خود داشته باشند.
2. احساس استحقاق شدید داشته باشند و به تحسین مداوم و بیش از حد نیاز دارند.
3. انتظار داشته باشند که حتی بدون دستاوردهای مهم نیز به‌عنوان برترین شخص شناخته شوند.
4. در دستاوردها و استعدادهای خودشان اغراق می‌کنند.
5. معمولاً توهماتی پیرامون موفقیت، قدرت، درخشش، زیبایی و غیره خود دارند.
6. در تمام مدت می‌خواهند که باور کنید آنها برتر هستند و فقط افراد خاص می‌توانند با آنها معاشرت کنند.
7. به‌صورت انحصاری از برخی کلمات استفاده می‌کنند و معمولاً بقیه را تحقیر می‌کنند.
8. انتظار دارند بقیه فکر کنند که آن‌ها به بقیه لطف ویژه‌ای دارند و به همین صورت هم از بقیه انتظار دارند.
9. از دیگران بهره می‌برند تا به خواسته‌های خود برسند.
10. در تشخیص نیازها و احساسات دیگران دچار ناتوانی یا عدم تمایل هستند.
11. به دیگران حسادت می‌کنند و باور دارند که دیگران هم به آنها حسادت می‌کنند.
12. رفتاری متکبرانه یا مغرورانه دارند. در حین برخورد مغرورانه با دیگران هم خیلی خودستایی و ادعا می‌کنند.
13. اصرار برداشتن بهترین چیز از هر چیزی را دارند. به عنوان مثال، بهترین ماشین یا بهترین دفتر.

در این حالت، افراد مبتلا بیماری خود بزرگ بینی وقتی از آن‌ها انتقاد می‌شود، انتقاد را نمی‌پذیرند و در موارد مختلف عکس‌العمل‌های زیر را نشان می‌دهند:

• وقتی درمان یا خدمات خاصی را دریافت نمی‌کنند، بی‌تاب یا عصبانی می‌شوند.
• مشکلات بین فردی قابل‌توجهی دارند و به‌راحتی از رابطه منصرف و خسته می‌شوند.
• با عصبانیت یا تحقیر به نظرات دیگران واکنش نشان می‌دهند و سعی می‌کنند فرد مقابل را کوچک جلوه دهند تا خود را برتر نشان دهند.
• در تنظیم احساسات و رفتار مشکل دارند.
• برای مقابله با استرس و سازگار شدن با تغییرات، مشکلات عمده‌ای را تجربه می‌کنند.
• افسرده و بدخلق هستند، زیرا خودشان می‌دانند آنچه نشان می‌دهند نیستند.
• احساسات پنهانی شامل ناامنی، شرم، آسیب‌پذیری و تحقیر دارند.

چه موقع برای خود بزرگ بینی به پزشک مراجعه کنیم؟

افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته یا خود بزرگ بینی ممکن است نخواهند فکر کنند که چیزی درون آنها اشتباه است (بینش پایین) ، بنابراین بعید است که به دنبال درمان باشند. اگر آنها به دنبال درمان باشند، به‌احتمال زیاد علائم افسردگی، مصرف مواد مخدر یا الکل یا مشکل بهداشت روانی دیگرشان هم رو می‌شود. ضمناً توهمات آنها پذیرش و پیگیری را برای درمانشان دشوار می‌کند. اگر جنبه‌هایی از شخصیت خود را با موارد گفته شده شبیه می‌دانید و غم و اندوه شما را غرق در خود کرده، پیشنهاد می‌شود با یک پزشک معتمد یا یک روان‌شناس تماس بگیرید. دریافت یک روش درمانی مناسب می‌تواند زندگی شما را به شدت تغییر دهد.

علل ایجاد اختلال خودشیفتگی

مشخص نیست که چه عواملی باعث اختلال شخصیت خودشیفته می‌شود. همانند اختلال رشد شخصیت و سایر اختلالات بهداشت روان، علت اختلال شخصیت خودشیفته نیز کمی پیچیده است. اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:

• محیط – عدم تعادل در روابط والدین و کودک. یعنی یا تشویق بیش از حد و یا انتقاد بیش از حد
• ژنتیک – ویژگی‌های ارثی
• نوروبیولوژی – ارتباط بین مغز و رفتار و تفکر

عوامل خطرزا در رابطه با خودشیفتگی

اختلال شخصیت خودشیفته مردان را بیش از زنان تحت تأثیر قرار می‌دهد و این بیماری اغلب در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود. به خاطر داشته باشید، اگرچه برخی از کودکان ممکن است صفات خودشیفتگی را نشان دهند، اما این ممکن است به‌سادگی برای سن آنها توجیه‌پذیر باشد و به این معنی نیست که آنها به بیماری اختلال شخصیت خودشیفته مبتلا هستند. اگرچه علت اختلال شخصیت خودشیفته مشخص نیست، اما برخی از محققان فکر می‌کنند که در کودکان آسیب‌پذیر از نظر زیست‌شناختی، سبک‌های فرزندپروری (که از آنها بیش از حد محافظت می‌شود یا از آن غفلت می‌شود) ، می‌تواند تأثیرگذار باشد. عوامل ژنتیکی و زیست/ عصبی نیز به ترتیب ممکن است در بروز اختلال شخصیت خودشیفته نقش داشته باشند.

عوارض اختلال شخصیت خودشیفته

عوارض اختلال شخصیت خودشیفته و سایر شرایطی که می‌تواند همراه آن باشد، می‌تواند شامل موارد زیر شود:

1. مشکلات در روابط
2. مشکلات در محل کار یا تحصیل
3. افسردگی و اضطراب
4. مشکلات سلامتی جسمی (سایکوسوماتیک)
5. سو مصرف مواد مخدر یا الکل
6. افکار یا رفتار خودکشی

جلوگیری و درمان اختلال خودشیفتگی

از آنجا که علت اختلال شخصیت خودشیفته ناشناخته است، هیچ راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد. اما با این حال، ممکن است به موارد مربوط باشد:

• هنگام بروز مشکلات روحی و روانی کودکان در اسرع وقت به پزشک و روان‌شناس مراجعه کنید.
• آموزش‌های مربوط به خانواده را ببینید تا روش‌های سالم برقراری ارتباط یا کنار آمدن با درگیری‌ها یا ناراحتی‌های عاطفی را بیاموزید.
• در کلاس‌های والدین شرکت کنید و در صورت نیاز از درمانگران یا مددکاران اجتماعی راهنمایی بگیرید.