در دنیای امروز که افراد بنا بر سبک زندگی خود درگیر چالش‌ها و مشکلات مختلف روحی هستند، استفاده از مشاوره روانکاوی برای حل ریشه‌ای و اساسی آن‌ها بسیار موثر است. این نوع مشاوره بر خلاف بسیاری از روش‌های درمانی که به شکل سطحی مشکل را بررسی می‌کند، از طریق صحبت کردن، فرد را به درک صحیحی از خود و زندگی‌شان می‌رساند. موضوعی که در نهایت سبک زندگی سالم‌تری را برای وی به دنبال خواهد داشت.
آنچه خواهید خواند
مشاوره روانکاوی چیست؟
مشاوره روانکاوی بر اساس نظریه‌های روانکاوی «زیگموند فروید» شکل گرفته است. این نوع مشاوره به نحوه تاثیر ضمیر ناخودآگاه بر افکار، احساسات و رفتار مراجع می‌پردازد. در جلسات مشاوره روانکاوی این موضوع بررسی می‌شود که تجربیات فرد از دوران کودکی چگونه بر اقدامات و تجربیات در زندگی فعلی وی تاثیر گذاشته است و این احساسات سرکوب شده مورد بررسی عمیق روانکاو قرار می‌گیرد.
انواع روانکاوی
رویکردهای مختلفی برای مشاوره روانکاوی وجود دارد. در این میان سه نوع رویکرد بیشتر مورد توجه است.
روانکاوی کلاسیک
کلیه فرایند این رویکرد بر نظریه ارایه شده توسط «زیگموند فروید» که هدایت رفتار انسان‌ها را بر پایه ضمیر ناخودآگاه می‌داند، استوار است. در این نوع روانکاوی اعتقاد بر این است که مشکلات روانی فرد مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و سایر موارد بر اثر تعارضات ناخودآگاه انسان ایجاد می‌شوند. تعارضاتی که بین نیازهای فطری انسان و واقعیت‌های محیط بیرون وی شکل می‌گیرند. جلسات در روانکاوی کلاسیک طولانی مدت است و معمولا چندین سال طول می‌کشد. در طی این جلسات روانکاو در محیطی حمایتی با مراجع خود گفتگوهایی عمیق دارد تا وی بتواند احساسات و خاطرات ناخوشایند را به یاد آورده و آن‌ها را بپذیرد. بعد از شناسایی مشکل نیز به کمک روانکاو، تعارضات ناخودآگاه حل شده و فرد در مسیر رشد و تکامل به جلو حرکت می‌کند.
روانکاوی مدرن
در حال حاضر کمتر روانکاوی را می توان پیدا کرد که به شیوه کلاسیک نسبت به درمان مراجع اقدام کند. در حال حاضر بیشتر روانکاوان نسخه اصلاح شده روش فروید را در جلسات مشاوره خود استفاده می‌کنند که در آن ارتباط با مراجع شکلی تعاملی‌تر دارد و جلسات کوتاه‌مدت‌تر است. تاکید بیشتر در این جلسات بر نحوه عملکرد ایگو و مشکلات فعلی فرد است تا تجربیاتی که او در دوران کودکی داشته است. ضمن اینکه بر خلاف روانکاوی کلاسیک که شکل‌گیری شخصیت را توسط ضمیر ناخودآگاه می داند، در رویکرد مدرن تاکید بر نقش روابط فردی و محیطی در این موضوع است.
روانکاوی کوتاه مدت
هدف از این رویکرد، کشف احساسات و افکاری است که در روابط، ارتباطات و نحوه فعالیت و عملکرد روزانه مراجع تداخل می‌کند. در این نوع روانکاوی که برای درمان مشکلات عمیق روانی مانند اختلالات شخصیت، افسردگی و اختلالات رفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، سعی در رفع مشکل طی جلسات کوتاه‌تر و موثرتر است. مراجع در طول درمان، با احساسات مختلفی روبرو می‌شود و در نهایت بهبود الگوهای رفتاری وی را به دنبال دارد.
مزایای مشاوره روانکاوی
مشاوره روانکاوی تفاوت‌ها و مزیت‌های عمده‌ای در مقایسه با سایر روش‌های درمانی رفتاری دارد که آن‌را کاملا متمایز می‌کند:
۱.روانکاوی بر طیفی از احساساتی که مراجع تجربه می‌کند متمرکز است. از آنجا که بیشتر افراد از بیان احساسات، افکار و موقعیت‌هایی که برایشان ناراحت کننده است، اجتناب می کنند، شناسایی، بررسی و درک آن‌ها کمک بزرگی به مراجع است.
۲.روانکاوی الگوها و موضوعات تکرار شونده در فرد را شناسایی می‌کند. جلسات مشاوره به فرد کمک می‌کند تا با کشف گذشته خود، نحوه تاثیر آن بر مشکلات روانی خود را شناسایی و از این طریق اتصالات و پیوندهای تجربه شده پیشین خود را برای زندگی کامل‌تر در زمان حال آزاد کند.
۳. از طریق جلسات روانکاوی فرد می‌تواند به بررسی روابط خود با دیگران بپردازد.
۴. مشاوره روانکاوی در کوتاه مدت می‌تواند باعث ایجاد بهبودهای پایدار در علائم جسمانی، نشانه‌های افسردگی و اضطراب شود. در حقیقت بیشتر مراجعان می‌توانند فرایند بهبود خود را در طولانی مدت حفظ کنند.
مشکلاتی که مشاوره روانکاوی برای درمان آن‌ها مفید است
مشاوره روانکاوی برای طیف گسترده‌ای از موقعیت‌ها و اختلالات روانی و ذهنی و حتی خودآگاهی و رشد شخصیتی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. توجه به رفع هر یک از این مشکلات در تعریف زندگی سالم افراد نقش بسیار مهمی دارد. اما مهم‌ترین مشکلات قابل رفع توسط جلسات روانکاوی به شرح زیر است:
- اضطراب
- افسردگی
- چالش‌های عاطفی، تروما و ضربه‌های روحی
- مشکلات عزت نفس
- مشکلات ابراز وجود
- اختلالات روان‌تنی
- رفتارهای خود ویرانگری
- مشکلات هویتی
- مشکلات جنسی
مشاور روانکاو چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
موثر بودن جلسات مشاوره روانکاوی به شکل مستقیم با مجموعه مهارت‌ها و ویژگی‌های روانکاو بستگی دارد. بجز مواردی مانند تجربه و دارا بودن مدارک تحصیلی مرتبط، یک مشاور روانکاو خوب ویژگی‌های زیر را دارد:
۱. داشتن مجموعه‌ای از مهارت‌های بین فردی مانند درک، پذیرش، همدلی، گوش دادن فعالانه و تمرکز کامل در جلسات
۲. قابلیت ایجاد حس اعتماد در فرد برای حفظ اطلاعات و اسرار شخصی وی
۳. توانایی تشریح دقیق مشکل برای فرد به نحوی که برای وی قابل درک باشد.
۴. تعهد به برنامه درمانی سازگار و قابل قبول و در میان گذاشتن آن با مراجع
۵. توانایی برقراری ارتباط موثر و نه کنترل کننده با مراجع
۶. توجه به پیشرفت درمان
۷. انعطاف‌پذیری در تطبیق جلسات روانکاوی با خصوصیات مراجع
۸. امیدواری و خوش‌بینی نسبت به روند بهبود در جلسات و انتقال آن به مراجع
۹. خودآگاهی و توانایی تفکیک مشکلات خود از چالش‌های مراجع
۱۰. بروز بودن و اطلاع از آخرین رویکردهای درمانی در حوزه روانکاوی
هزینه و تعداد جلسات مشاوره روانکاوی
جلسات مشاوره روانکاوی معمولا طولانی مدت است و برای درمان مشکلات و رسیدن به نتیجه مطلوب حداقل ۴۰ جلسه لازم است. البته این موضوع بستگی زیادی به میزان عمیق بودن مشکل دارد و می‌تواند بیش از این تعداد هم طول بکشد. تشخیص تعداد جلسات مورد نیاز به نظر روانکاو و حل ریشه‌ای مشکل بستگی دارد. هزینه مشاوره روانکاوی نیز بسته به تخصص و مهارت مشاور روانکاو متفاوت است. طبیعتا هر چه میزان تخصص و تبحر متخصص بیشتر باشد، هزینه دریافتی نیز بالاتر خواهد بود.
منابع:
من دکتر وحیده فتحی واوسری به همراه نویسندگان معتمد، محتواهای مختلف روانشناسی را در وبسایت دلوان، منتشر می کنیم. برای ارتباط بیشتر می توانید با همکاران من در کلینیک ارتباط بگیرید.
