داروهای متعددی برای کمک به تقویت حافظه به‌خصوص در بیماری‌های مانند آلزایمر، زوال عقل یا ضربه‌های مغزی توسط پزشکان تجویزمی‌شود. با این حال بیشتر آن‌ها در دراز مدت تاثیرات منفی مانند سردرد شدید، تاری دید، صدای زنگ در گوش، تغییر خلق و خو یا تشنج را در فرد ایجاد می‌کنند. نوروفیدبک به‌عنوان درمان جایگزین بدون استفاده از دارو از طریق آموزش آگاهانه مغز و با تاثیر بر عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی به تقویت حافظه حتی در افراد سالم بدون پیش زمینه بیماری خاص کمک کند. در این مطلب بعد از بررسی خلاصه آنچه در جلسات نوروفیدبک تراپی می‌گذرد، تاثیر آن بر مشکلات مختلف مرتبط با حافظه و همچنین عوامل تاثیرگذار بر هزینه جلسات را بررسی می‌کنیم. البته اگر با نوروفیدبک مب خواهید بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد ما اینست که اول مقاله درمان نوروفیدبک تراپی توسط نوروتراپیست چیست را بخوانید.
آنچه خواهید خواند
نوروفیدبک و تاثیر آن بر حافظه
نوروفیدبک یا بیوفیدبک EEG یک روش درمانی غیر تهاجمی بدون استفاده از دارو برای کمک به بهبود بسیاری از اختلالات از جمله مشکلات مربوط به حافظه است. در طی جلسات پزشک با استفاده از حسگرهای مخصوص و اندازه‌گیری فرکانس امواج مغزی بخش‌های فعال و کم‌کار مغز را شناسایی می‌کند. سپس با استفاده از تکنیک‌های خاص، فرد به شکل ذهنی به مرور نحوه کنترل بهتر پارامترهای عصبی فیزیولوژیک خود را می‌آموزد که این موضوع در نهایت باعث بهبود عملکرد شناختی و تقویت حافظه خواهد شد.
نوروفیدبک چگونه حافظه را تقویت می‌کند؟
این تکنیک درمانی با تاثیر بر متعادل کردن امواج مغزی، افزایش جریان خون به نواحی تاثیرگذار مغز در حافظه، تنظیم انتقال دهنده‌های عصبی در تقویت حافظه تاثیر می‌گذارند:
- آموزش مغز برای تنظیم و تقویت اتصالات عصبی و امواج مغزی
همه اختلالات مربوط به حافظه ناشی از آلزایمر، زوال عقل و ضربه مغزی ناشی از عدم تعادل در امواج مغزی هستند. عدم تعادل بین امواج مغزی به این معنا است که برخی از مناطق خاص دارای فعالیت بیش از اندازه و برخی بخش‌ها فعالیت کمتری دارند. نوروفیدبک با آموزش مغز از طریق ایجاد مسیرهای جدید عصبی به فرد کمک می‌کند تا امواج مغزی خود را کنترل کند. در نتیجه توانایی به خاطر سپردن اتفاقات، موقعیت‌ها، اشیا یا متون کتاب افزایش می‌یابد.
- افزایش سطح نوروترانسمیترهای مرتبط با یادگیری و حافظه
نوروترانسمیترها، پیام‌رسان‌های عصبی هستند که سلول‌های مغز از آن‌ها برای ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کنند. نوروفیدبک با افزایش سطح نوروترانسمیترهایی مانند دوپامین، سروتونین، گلوتامات، استیل کولین باعث افزایش تحریک‌پذیری عصبی، بهبود یادگیری و تقویت حافظه می‌شود.
نوروفیدبک برای چه مشکلاتی مربوط به حافظه مفید است؟
تاثیر نوروفیدبک بر تقویت حافظه در برخی موارد تحت مطالعه است. بنابراین در این بخش سعی می‌شود با تمرکز بر مطالعات آماری منتشر شده در مراجع معتبر پزشکی به این موضوع بپردازیم. بر همین اساس مهم‌ترین تاثیر نوروفیدبک بر بهبود نشانه‌های ناشی از اختلالات و بیماری‌های زیر است:
- اختلالات حافظه کوتاه مدت و بلند مدت
گزارش منتشر شده از انجام یک مطالعه بر روی ۵۰ فرد بزرگسال (سالم و بیماران آسیب مغزی) نشان می‌دهد که نوروفیدبک با تقویت امواج مغزی آلفا و SMR باعث بهبود حافظه کلامی، حافظه بصری کوتاه مدت و حافظه فعال بلند مدت افراد می‌شود.
- زوال عقل و بیماری آلزایمر
در این دو بیماری عدم تعدال امواج مغزی مانع ارتباط درست آن‌ها با انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شوند. متاسفانه با توجه به اینکه در هر دو آن‌ها ساختار مغز آسیب می‌بیند، درمان قطعی وجود ندارد. با این حال نوروفیدبک می‌تواند به مدیریت بیماری، بهبود نشانه‌ها و کند کردن روند آن کمک کند.
- افت حافظه ناشی از افزایش سن
مطالعه انجام شده بر روی ۳۲ فرد مسن نشان داده است که نوروفیدبک باعث بهبود توجه و افزایش حافظه کاری فعال در افراد مسن درگیر با اختلال حافظه می‌شود. نتایج به‌دست آمده امیدواری‌هایی را در تاثیر این تکنیک درمانی برای جلوگیری از اختلالات شناختی مربوط به افزایش سن نزد محققان بوجود آورده است که نیاز به تحقیقات بیشتر دارد.
- بهبود حافظه کاری (فعال) در افراد سالم
برخی یافته‌ها در افراد سالم نشان می‌دهد که نوروفیدبک از طریق افزایش فعالیت امواج مغزی آلفا، تتا و SMR در مغز افراد سالم باعث بهبود حافظه کاری آن‌ها می‌شود. ضمن اینکه بر افزایش دامنه توجه آن‌ها نیز موثر است.
نحوه انجام نوروفیدبک برای تقویت حافظه
در ابتدا فرد در اتاق مخصوص بر روی صندلی راحتی روبروی مانیتور پخش فیلم یا بازی می‌نشیند. سپس متخصص، الکترودهایی را در نواحی مشخصی از سر شخص قرار می‌دهد. در حین جلسه، فرد مراجع باید بدون استفاده از دست و در ذهن خود پخش فیلم یا بازی را کنترل و هدایت کند.
در حین این کار فعالیت الکتریکی مغز توسط الکترودها ثبت می‌شوند. در ازای هر عملکرد مثبت در انجام کار مثلا پیشرفت در بازی بازخورد تصویری مثبتی به فرد نشاان داده می شود. بنابراین فرد می‌تواند بفهمد که چه فعالیتی درست و کدام یک نادرست بوده است. با ادامه دار شدن جلسه مغز فرد به‌دلیل تمایل به دریافت پاداش، می‌آموزد که چگونه عملکرد خود را در این جهت تنظیم کند.
هزینه نوروفیدبک برای تقویت حافظه
جلسات نوروفیدبک معمولا ۳۰ تا ۴۵ دقیقه و طول درمان نیز به‌طور میانگین بین ۱۰ تا ۸۰ جلسه است. اما تعداد مورد نیاز برای کسب نتیجه هدفگذاری شده توسط پزشک به شرایط فرد بستگی دارد. بنابراین با توجه به تعداد جلسات و البته مهارت و تجربه متخصص هزینه نیز تغییر می‌کند. بهترین کار برای اطلاع از هزینه درمان مراجعه به کلینیک معتبر و دریافت مشاوره لازم در این خصوص است.
معیارهای انتخاب متخصص نوروفیدبک برای تقویت حافظه
برای انتخاب متخصص نوروفیدبک بهترین کار دریافت مشاوره از روانپزشکان و روانشناسان معتمد، جستجوی آنلاین کلینیک‌های معتبر دارای مجوز فعالیت یا مراجعه به وب سایت‌های آنلاین مانند انجمن نوروفیدبک ایران است. با این وجود داشتن تجربه کاری، مجوزها و گواهینامه‌های مربوط از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که می‌توانید برای این کار در نظر بگیرید.
بعد از انتخاب متخصص مراجعه حضوری یا دریافت مشاوره تلفنی به شما دید کاملی از نحوه انجام کار را در اختیار خواهد گذاشت. در حین مشاوره پرسیدن سوالات زیر کمک بسیاری به تصمیم‌گیری نهایی خواهد کرد:
- نوروفیدبک چگونه به درمان اختلال یا بیماری یا تقویت حافظه من کمک می‌کند؟
- روند برگزاری جلسات چگونه است و به چه شکل انجام می‌شود؟
- طول مدت زمان جلسات چقدر است؟
- بعد از چند جلسه می‌توانم انتظار نتایج مثبت را داشته باشم؟
- با توجه به شرایط و سابقه پزشکی من، آیا این کار عوارض خاصی را دارد؟
- آیا بعد از تمام شدن درمان، نیاز به مراجعه مجدد دارم؟
پاسخ به سوالات متداول
در انتهای مطلب متداول‌ترین سوالات افراد در خصوص جلسات درمانی نوروفیدبک را پاسخ می دهیم:
آیا نوروفیدبک برای همه افراد مناسب است؟
نوروفیدبک برای افراد بسیاری از کودکان بالای ۶ سال تا افراد مسن قابل استفاده است. با این حال برخی شرایط عصبی خاص در افراد مانند ابتلا به بیماری صرع، آسیب‌های مغزی تروماتیک، میگرن، نارکولپسی در اثر انجام نوروفیدبک تشدید می‌شود.
عوارض جانبی نوروفیدبک چیست؟
عوارض جانبی نوروفیدبک در صورت انجام درمان توسط پزشک متخصص با تجربه، بسیار نادر و معمولا گذرا است.
نوروفیدبک چقدر طول می‌کشد تا اثر کند؟
بسته به شرایط فرد و شدت اختلال، اثرگذاری جلسات نوروفیدبک هم متفاوت است. با این حال معمولا تاثیر مثبت آن بعد از ۳ تا ۴ هفته یا ۶ تا ۸ جلسه قابل مشاهده خواهد بود. بعد از آن روند درمان تا رسیدن به هدف تعیین شده توسط پزشک ادامه می‌یابد.
آیا نوروفیدبک جایگزینی برای سایر درمان‌ها است؟
نوروفیدبک روشی برای آموزش مغز در جهت متعادل کردن امواج و بهبود عملکرد خود است. این تکنیک جایگزین روان‌درمانی یا داروهای تجویزی پزشک نیست و تنها به عنوان درمان مکمل روند بهبود بیماری را سریع‌تر می‌کند.
مراجع:
من دکتر وحیده فتحی واوسری به همراه نویسندگان معتمد، محتواهای مختلف روانشناسی را در وبسایت دلوان، منتشر می کنیم. برای ارتباط بیشتر می توانید با همکاران من در کلینیک ارتباط بگیرید.