مشاوره خانواده بر شناسایی و برطرف کردن مشکلات روحی، روانی، عاطفی و رفتاری اعضای جامعه متمرکز است (مخصوصا اگر در خانواده مشکلاتی مثل مشکلات مالی، اعتیاد و یا سوگ اتفاق افتاده باشد). در این روش افراد با همراهی مشاور با تجربه خود، در محیط خانه یا دفتر مشاور (و یا حتی به صورت مشاوره دیجیتال و مجازی)، روشی را برای بازسازی خانواده پس از تروما، بهبود ارتباطات و ایجاد روابط سالم بین یکدیگر پیدا می‌کنند. و در عین حال نحوه برخورد مناسب با موضوعات پیش آمده درون خانواده را فرا می‌گیرند. در ادامه درباره اینکه مشاوره خانواده چیست، مزایا و فواید مشاوره خانواده، معایب مشاوره خانواده، هزینه و تعداد جلسات لازم و اینکه اصلا مشاوره خانواده برای چه مشکلاتی مناسب است، صحبت خواهد شد.
آنچه خواهید خواند
مشاوره خانواده چیست؟
مشاوره خانواده روشی برای ایجاد و حفظ روابط خانوادگی سالم از طریق شناسایی یا رفع مشکلات عاطفی، روانی یا رفتاری داخل خانواده است. در این نوع مشاوره، به‌جای در نظر گرفتن خانواده به‌عنوان اعضایی مستقل از یکدیگر، آنها را در قالب یک سیستم می‌بیند که هر نوع تغییر منفی یا مثبت بر تک تک افراد می‌تواند دیگران را نیز تحت تاثیر قرار دهد. به عبارتی نحوه رفتار مناسب در صورت مواجه شدن با مشکلات روحی یا رفتاری در هر عضو خانواده نقطه تمرکز اصلی مشاوره خانواده است.
مشاوره خانواده برای چه مشکلاتی مناسب است؟
در حالت کلی مشاوره خانواده می‌تواند برای حل مشکلات و چالش‌های زیر بین اعضا مورد استفاده قرار گیرد:
- مشکل در برقراری ارتباط با دیگران یا بیان احساسات در خانواده
- درگیری و اختلافات بین خواهر و برادر
- مشکلات زناشویی
- ایجاد رابطه سالم پس از طلاق
- نحوه رفتار با فرزندان ناسازگار
- نحوه رفتار با اعتیاد‌های مخرب فرزندان
- نحوه سازگار شدن با تغییرات عمده در خانواده مانند جابجایی محل زندگی، فقدان یا از دست دادن یک عضو
- نحوه مواجهه با بیماری‌های سخت پیش آمده برای اعضا
- اختلالات رفتاری، اضطراب و افسردگی
مزایای مشاوره خانواده
این شکل از مشاوره به ارتباط بین اعضای خانواده و آموزش نحوه اشتراک‌گذاری افکار و نیازهای خود در بهترین شکل ممکن می‌پردازد. به این شکل هر عضو می‌آموزد که مشکلات و اختلافات را به گونه‌ای حل کند که کمترین آسیب به روابط بین اعضای خانواده برسد. همچنین مشاوره خانواده همراهی برای چگونگی کمک هر عضو به حل مشکلات عاطفی دیگری است. هنگامی که فردی از خانواده دچار اختلالات عاطفی و روحی است، گاهی اوقات سایر اعضا از نحوه کمک کردن به وی آگاهی ندارند. در نتیجه ممکن است رفتارهایی داشته باشند که بیماری فرد را حتی تشدید کند یا روند درمان کند شود. در این حالت مشاوره خانواده می‌تواند اطلاعات لازم در خصوص نحوه حمایت از فرد دچار مشکل را به سایر اعضا آموزش دهد.
علاوه بر این، به صورت خلاصه مشاوره خانواده می‌تواند مزایای دیگری نیز به شرح زیر برای اعضا به دنبال داشته باشد:
- تعریف و ایجاد مرزهای سالم
- تعریف نقش و وظایف افراد
- بهبود ارتباطات خانوادگی و ایجاد پویایی در آن
- بهبود سازگاری بین اعضا
- بهبود توانایی حل مشکلات در خانواده
معایب مشاوره خانواده
اما در کنار مزایای این نوع مشاوره، ممکن است چالش‌هایی نیز برای اعضا داشته باشد. آگاهی از این موارد می‌تواند زمینه آمادگی افراد برای مواجهه با آنها را فراهم کند. با این حال انتخاب مشاور با تجربه و دانش بالا در حوزه سلامت روان می‌تواند هر یک از این چالش‌ها را تا کسب نتیجه مدیریت کند.
۱. نیاز به مشارکت فعال همه اعضا دارد
از آنجا که مشکل پیش آمده، موضوعی عمومی و در ارتباط با کلیه اعضا است، برای تاثیر در سطح بالا نیاز به مشارکت همه اعضای خانواده دارد. بنابراین تمام افراد باید به این روند در طی جلسات مشاوره متعهد باشند.
۲. نیاز به تعهد طولانی مدت تا نتیجه مطلوب دارد
از آنجا که هیچ بهبودی، یک شبه اتفاق نمی‌افتد، در مشاوره خانواده نیاز است که افراد به یک برنامه زمان بندی طولانی مدت متعهد باشند. زیرا تغییرات مثبت در برخی موارد ممکن است نیاز به برگزاری جلسات از چند ماه تا چند سال را داشته باشند.
۳. در برخی موارد نیاز به درمان‌های پیچیده‌تر وجود خواهد داشت
در شرایط خاص به عنوان مثال برخی افراد در خانواده ممکن است دچار افسردگی شدید، اختلالات دو قطبی یا اسکیزوفرنی باشند. در این حالت به تشخیص مشاور درمان‌های فشرده‌تری به شکل فردی نیاز است که باید به آن رسیدگی شود. البته در این موارد مشاور پس از شناسایی اختلال، نحوه مواجهه و حمایت اعضا از فرد درگیر را به سایرین آموزش می‌دهد.
۴. ممکن است روابط خانوادگی برای مدتی دچار مشکل شود
در عین اینکه مشاوره خانواده با هدف بهبود روابط طراحی و اجرا می شود، اما در برخی موارد بیان مشکلات و خاطرات گذشته ممکن است منجر به مشاجره بین اعضای خانواده شود. در این حالت نقش مشاور به عنوان یک میانجی و واسط بسیار تعیین کننده است.
برای تاثیرگذار بودن مشاوره خانواده، به چند جلسه نیاز است؟
مشاوره خانواده بسته به وضعیت و پیچیدگی مشکل و همچنین نیاز خانواده می تواند کوتاه مدت یا یکسال و بیشتر باشد. اما مدت زمان هر جلسه حداکثر ۴۵ دقیقه تا یکساعت در هر هفته یا برخی اوقات بنا بر تشخیص مشاور، ۲ تا ۳ جلسه خواهد بود. بیشتر اوقات در این جلسات اکثر افراد خانواده مشارکت دارند، اما ممکن است محور کار بر روی شخص یا اشخاصی که بیشتر درگیر هستند قرار گیرد. مشاور، با در نظر گرفتن شرایط پیش زمینه‌ای سلامت روان و استرس‌های محیطی بهترین تعداد و روش مشاوره را در پیش می‌گیرد.
هزینه جلسات مشاوره خانواده
کلیه قیمت‌های مربوط به جلسات مشاوره خانواده بر اساس تعرفه‌های سازمان مربوط است که طبق روال هر سال نیز حدود ۲۰ تا ۳۰ در درصد افزایش می‌یابد. ضمن اینکه سابقه و تجربه مشاور، مدرک مشاور (کارشناسی ارشد یا دکتری)، نوع برگزاری جلسه (آنلاین یا حضوری) در قیمت نهایی هر جلسه تاثیر دارند. در هر حال مناسب‌ترین راه برای اطلاع از مبالغ، تماس با مراکز مشاوره معتبر و درخواست دریافت اطلاعات لازم از آنها در این خصوص با توجه به نوع مشکل است.
منابع:
من دکتر وحیده فتحی واوسری به همراه نویسندگان معتمد، محتواهای مختلف روانشناسی را در وبسایت دلوان، منتشر می کنیم. برای ارتباط بیشتر می توانید با همکاران من در کلینیک ارتباط بگیرید.